MATERI BAHASA JAWA "SESORAH"

KAWRUH SESORAH

A. Sesorah (medhar sabda) inggih menika njlentrehake gagasan ing samajengipun tiyang kathah kanthi lisan lan sikap ingkang sampurna. Tiyang ingkang medhar sabda dipunsebat pamedhar sabda.

B. Tujuan 

1. Menehi hiburan, inggih menika supados acara saged sumringah saha meriah. Pemicara ngagem basa ingkang santai saha raket.

2. Menehi kawruh. Pidhato menika wosipun ngandharake babagan ingkang sacetha-cethanipun, supados pamireng mangertos. Pemicara saged ngagem conto, mbandingake, nerangake, lan liya- liyane.

3. Ajak- ajak. Pemicara ngandharaken alesan, bukti, saha conto supados pamireng purun nindakaken menapa ingkang dipunkarepaken pemicara. Pidhato menika umume jinis pidhato wonten ing kampanye pemilihan umum.

C. Supados medhar sabda menika nengsemaken ing samudayanipun, pramila kedah nggatosaken

1.      Busana (ageman)

Anggenipun ngadi busana kedah kajumbuh kaliyan kaperluwanipun, wonten ing adicara menapa ingkang badhe dipunayahi.

2.      Subasita (trapsila, tata krami)

Trapsila ingkang kirang, ugi badhe ngirangi kawibawan, ingkang wasana lajeng dados kirang nengsemaken.solah bawa sampun ngantos kadamel-damel, prayogi ingkang prasaja kemawon, anteng, manteb, nanging boten kaken.

3.      Swara (vocal, basa popular)

Kedaling lesan kedah kagladhi, supados saged langkung cetha kedaling swanten.

4.      Basa tuwin Sastra

Basa ingkang kaginakaken kedah miturut tuntunaning sastra ingkang leres. Basa ingkang komunikatif menika basa ingkang kedah angengeti:

1)      Sinten ingkang gineman

2)      Sinten ingkang dipunajak gineman

3)      Sinten ingkang dipunginem

4)      Swasana nalikanipun gineman

5)      Sami mangertosi ingkang dipunginem.

D. Babagan Ingkang Kedah Dipungatosaken Ngengingi Bab Rantamaning Sesorah

1.      Salam Pambuka (manut kapitadosan saha swasananipun).

2.      Purwaka inggih menika ngunjukaken puja-puji marang ngarsanipun Gusti saha atur panuwun marang para rawuh sarta ingkang mbiyantu lampahing adicara.

3.      Surasaning basa/isi/wos sesorah, inggih menika uderaning bab ingkang dipunwedharaken

4.      Dudutan (simpulan) inggih menika inti sarining wedharan.

5.      Pangajeng-ajeng inggih menika bab-bab kang dipunkajengaken dening ingkang nindakaken sesorah dhumateng ingkang mireng.

6.      Wasana inggih menika atur panuwun saha atur nyuwun pangaksami anggenipun nindakaken jejibahan.

E. Jinising Sesorah

1.      Sesorah kanthi Cara (Model) Apalan

Sesorah cara menika saderengipun sampun damel sseratan sesorah lajeng dipunapalaken tembung ngantos ukaranipun presis kaliyan cathetan. Cara menika asring dipunginakaken dening lare-lare ingkang nembe gladhen utawi ajar.

2.      Sesorah kanthi Cara (Model) Naskah utawi Teks

Sesorah cara naskah utawi teks, menika juru pamedhar sabda saestu bekta naskah teks utawi cathetan pidhato lajeng dipunwaos sawetahipun, boten dipunapalaken. Cara menika asring dipunginakaken dening para pejabat utawi punggawaning negari, mliginipun ing upacara-upacara resmi.

3.      Sesorah kanthi Cara (Model) Dadakan utawi Impromtu

Sesorah cara dadakan menika cara pidhato boten kanyana-nyana saderengipun menawi badhe dipunaturi sesorah utawi ndadak ing adicara menika lajeng dipunaturi sesorah. Cara sesorah menika kedah trampil ing pamicara saha kathah pengalaman saha seserepanipun.

4.      Sesorah kanthi Cara (Model) Eksemporan

Sesorah cara menika kanthi cara juru pamedhar sabda ngasta utawi damel cathetan alit mingka gaman utawi pangemut-emut urutaning ingkang badhe dipun ngendikakaken. Cara menika menawi dwija utawi guruu saderengipun mucal dhateng para siswanipun sampun cecawis pokok bahasan ingkang badhe dipunrembug utawi dipun wucalaken.

TULADHA SESORAH

KAMARDIKAN REPUBLIK INDONESIA

(Sesorah Sambutan Dinten Kamardikan 17 Agustus)

السَّلاَمُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ

Alhamdulillah hirobbil’alamin. Allahumma Sholli wa sallim ‘alaa sayyidina Muhammad. Wa’alaa Aalihi wa ash ha bihi Aj ma’iin. Ammaba'du.

Ingkang satuhu kinurmatan Bapak Maryono, S.Pd., M.Pd. minangka kepala SMA N 1 Godean,

Bapak lan Ibu guru ingkang kinurmatan,

saha para siswa ingkang kula tresnani.

Mangga sesarengan kula lan panjenengan ngaturaken syukur Alhamdulillah wonten ngarsanipun Allah Swt., dene kula lan panjenengan sami taksih pinaringan rahmat saha hidayahipun, satemah kula lan panjenengan saged makempal manunggal ing lapangan menika kanthi pinayungan karaharjan.

Bapak Ibu guru ingkang kinurmatan lan para siswa ingkang kula tresnani,

Kula badhe ngandharaken satuggaling sesorah kanthi irah-irahan "Kamardikan Republik Indonesia". MERDEKA! MERDEKA! MERDEKA!

Menawi kula lan panjenengan ngemut-emut sejarah bangsa Indonesia saderengipun mardika, Indonesia dipunjajah dening Walanda lan Jepang. Ngantos pinten-pinten taun rakyat Indonesia urip wonten ing kasusahan lan kemlaratan. Kanthi tekad saha raos  handarbeni dhaateng bangsa saha nagari, rakyat Indonesia ngupaya saged mardika. Lan rikala tanggal 17 Agustus 1945, Bapak Ir. Sukarno lan Bapak Moh. Hatta kasil maosaken Teks Proklamasi Kamardikan Bangsa Indonesia, ingkang saderengipun sinartan pangorbanan wutahing rah saha musnaning bandha ingkang boten saged dipunwilang. Pramila saking punika, boten aneh bilih kula lan panjenengan pahargya minangka raos syukur ing ngarsanipun Gusti, pramila ing injang punika kula lan panjenengan sami ngawontenaken Upacara pengetan dinten Kamardikan. Uga dinten punika kagem pepeling saha ngurmati pangurbananipun para pahlawan ingkang sampun gugur kagem karmardikaning bangsa menika.

Para siswa ingkang kula tresnani.

Kamardikan fisik pancen sampun kasil, nanging menapa kula lan panjenengan sampun angsal kamardikan kangge nemtokake sistem politik lan ekonomi piyambak? Menapa kula lan panjenengan sampun angsal kamardikan bebas saking kemlaratan? Dereng, dereng. Mula sakmenika para siswa kalebet generasi penerus, pewaris kamardikan, panjenengan anduweni kekuatan kang gedhe nora bisa dikalahake.

 Ir. Sukarno, nate ngendika, "Wenehana aku 10 nom-noman mula bakal dakgoncangake donya iki." Peran nom-noman penting kangge nemtokaken ingkang dipungadhang-gadhang dening nagara. Mula kawontenan ing nagara menika dados tanggung jawabmu kangge ngowahi masalah kala wau. Uga panjenengan anduweni kewajiban kangge nerasake perjuangan para pejuang ingkang rumiyin sampun seda. Ampun ngantos nikmat kamardikan menika kalirwakaken kanthi ngawontenaken pesta pora lan hura-hura ingkang mboten wonten untungipun. Amargi kamardikan menika, mboten hadiah saking bangsa sanes, nanging amarga jasa-jasa para pahlawan lan para pejuang bangsa Indonesia ingkang giat laan gigih anggenipun maju perang nglawan penjajah.

Para siswa ingkang kula tresnani

Kangge ngisi kamardikan punika, kula badhe maringi PR dhumateng para siswa sekalian, PR ingkang boten gampil anggenipun nggarap, awerate nggarap PR IPA menapa dene Matematika. Kula nyuwun dhateng para siswa supados saged njagi kamardikan punikakanthi andhuweni rasa sosial dateng sesami, raos sosial menika saged kawujudaken kados :

1. Paring pakurmatan dhateng guru-guru, tiyang sepuh, lan luwih-luwih pahlawan negari menika

2. Sami nglestantunake budaya utawi nilai-nilai tradisi bangsa ingkang tumangkar saking daerah.

3. Njagi kautuhaning persatuan saha kesatuan bangsa lan negari.

Menawi tiga wau sampun katindakaken dening para siswa, InsyaAllah kamardikaan bangsa Indonesia menika saged dipun raosaken dening sedaya masyarakat Indonesia, amargi sakmenika budaya globalisasi sampun kathah rumasuk jiwaning para generasi penerus bangsa, mula budaya global ingkang negative punika cepet badhe ngrisak moraling anak negeri.

Bapak lan Ibu guru ingkang kinurmatan, lan para siswa ingkang kula tresnani.

Ingkang penting kula ngajak kula piyambak lan sedaya kemawon supados saged ngisi kamardikan menika kanthi nindakaken bab-bab ingkang positif. Salajengipun kula lan panjenengan kedah njagi persatuan lan kesatuan bangsa menika, saha boten ambeda-bedakaken sedherek-sedherek kula lan panjenengan supados nagari Indonesia saged dados nagari ingkang gemah ripah loh jinawi saha dados andakara wonten donya punika.

Kula kinten sampun cekap ingkang saged kula aturaken. Mugi-mugi saged mumpangati dhateng pribadi kawula khususipun lan umumipun dhumateng panjenengan sedaya . Matur nuwun,

Ana manten mangan srikaya,

Mangan kupat dibumbu santen,

Cekap semanten atur kawula,

Menawi lepat nyuwun pangapunten.

Billahi taufiq wal hidayah, wallhu a'lam bish shawabb. Walhamdullillahi rabbil'alamin.

وَسَّلاَمُ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَةُ اللهِ وَبَرَكَاتُهُ

SUMBER : LKS BAHASA JAWA KELAS XI SEMESTER 2